九月生日是什么星座| 磨玻璃结节是什么| pnh是什么病的简称| 性激素六项挂什么科| 双抗是什么意思| 长得标致是什么意思| 女为悦己者容是什么意思| 梦见女儿结婚是什么意思| 眼睛老是流眼泪是什么原因| 番石榴是什么| 什么是盆地| 白鱼是什么鱼| 血滴子是什么意思| 夜字五行属什么| 人嗜睡是什么原因| 外阴痒用什么药| 菲字五行属什么| 空调长时间不用再开注意什么| 舌苔发黄是什么病| 腮腺炎输液用什么药| 中华田园犬为什么禁养| 夹生是什么意思| 礼成是什么意思| 拉肚子引起的发烧吃什么药| 腿上有青筋是什么原因| 胃息肉是什么原因引起的| 烧高香是什么意思| 西红柿有什么营养| 什么叫多囊| 尿酸高不能吃什么食物| 命门火衰是什么意思| 榴莲为什么臭| 爱生气的人容易得什么病| 孕妇宫缩是什么症状| 犇是什么意思| 什么是寓言故事| 什么是保守治疗| 肾阴虚吃什么药最好| 玻璃什么时候传入中国| 眼压高是什么症状| 女人吃什么最补子宫| 湖北有什么好玩的| 鳄鱼的天敌是什么动物| 心脏供血不足是什么原因引起的| 频发房性早搏是什么意思| 胃泌素高是什么原因| 什么帽子不能戴| 开背是什么意思| 给朋友送什么礼物好| 律的右边读什么| bjd是什么| 赶尽杀绝什么意思| 孔子名叫什么| 世界第八大奇迹是什么| 什么是房颤| rover是什么意思| 侯亮平是什么级别| 孕妇为什么会便秘| grace是什么意思| 说一个人轴是什么意思| 唐朝灭亡后是什么朝代| 小便粉红色是什么原因| 什么叫认知能力| 腐女是什么意思| 中标是什么意思| 吃什么药通气放屁最快| 猫咪轻轻咬你代表什么| 怀孕肚子疼是什么原因| 龙利鱼是什么鱼| 移民澳洲需要什么条件| 胃不好吃什么药| 小腿前面的骨头叫什么| 胃饱胀是什么原因| 传媒公司是做什么的| 晚上六点是什么时辰| 食管鳞状上皮增生是什么意思| 美的不可方物什么意思| 成功的反义词是什么| ppd是什么检查| 钯金是什么金| 经常干咳嗽是什么原因| 胆气虚吃什么中成药| 蔓越莓有什么功效| pe是什么意思| 左侧上颌窦炎是什么病| 烦躁是什么原因| 小孩什么时候换牙| 肠胃胀气吃什么药| 什么什么的阳光| 直肠肿瘤不能吃什么| 心电图低电压什么意思| 女人肾虚吃什么好得快| 满月针最晚什么时候打| 8月13号什么星座| 米非司酮片是什么药| 木全读什么| 高的部首是什么| 舌系带短有什么影响| 梦见买面条有什么预兆| 鸡眼长什么样| 什么是芥菜| 沙砾是什么意思| 吃什么能长头发| 人生百味下一句是什么| 什么都别说| 卵圆孔未闭是什么病| 晚上睡觉多梦是什么原因| 忌诸事不宜什么意思| 杓是什么意思| 隐患是什么意思| rr过高是什么意思| 石斛是什么| 水鱼煲鸡汤放什么药材| 艾草治什么病| 甲亢多吃什么食物比较好| 复方氯化钠注射作用是什么| 腹泻能吃什么水果| 勤字五行属什么| 汗管瘤什么原因造成| 流年花开讲的什么| 什么是指标生| no是什么气体| sport什么牌子| 唐宝是什么意思| 脚干脚裂用什么药| pda是什么意思| 总是打嗝是什么原因| 5.29什么星座| 咳嗽有痰吃什么药好得最快最有效| 澎湃的什么| 包皮长挂什么科| 胚芽发育成什么| 食管ca是什么意思| 三跪九叩是什么意思| 中规中矩什么意思| 什么是公历年份| 身上长红痣是什么原因| 脚面疼痛什么原因| 直肠增生性的息肉是什么意思| 女生取什么名字好听| 挂是什么意思| 安全监察是一种带有什么的监督| 人民检察院是国家的什么机关| 特工是什么意思| grader是什么意思| 什么的后羿| ngu是什么意思| police是什么意思| 骨膜炎是什么症状| 接吻是什么样的感觉| 下午一点多是什么时辰| 妇乐颗粒的功效能治什么病| 别人梦见我死了是什么意思| 腰酸痛是什么原因| 女性尿臭味重是什么病| 海绵体修复吃什么药| 什么是高热量食物有哪些| 什么人不能吃石斛| 红肿痒是什么原因| 11月14日什么星座| 爱出者爱返福往者福来是什么意思| 什么情况需要做胃镜| 莱字五行属什么| 静态纹用什么除皱| 肝火旺吃什么| 风云际会的意思是什么| 壮阳是什么意思| 梦见给别人剪头发是什么意思| 有什么组词| 经血粉红色是什么原因| 育婴师是干什么的| 4月什么星座| 心什么诚服| 肠胃炎输液用什么药| 梦到鸡是什么意思| 孩子疱疹性咽峡炎吃什么药| 搞基是什么| 百合和拉拉有什么区别| 什么原因导致脱发| 西兰花是什么季节的蔬菜| 什么是甲减病| 艺考音乐考什么| 77年属什么| 十月五号是什么星座| 珅是什么意思| 卧室放什么花最好健康| 黄油是用什么做的| 支气管炎是什么| 痞是什么意思| 血糖高有什么影响| 为什么叫北洋政府| 什么先什么后| 生长发育挂什么科| 什么运动瘦脸| 膈应什么意思| 鸾凤是什么意思| 失眠是什么症状| 衡水老白干是什么香型| 胆结石是什么症状| 红烧排骨用什么排骨比较好| 法学是干什么的| 血糖高什么原因引起| 黄体酮吃多了有什么副作用| 尿出红色的尿是什么原因| 振五行属什么| 不能吃辣是什么原因| 吃什么可以抗衰老| 老是出汗是什么原因| h的车标是什么牌子| 血压低头晕吃什么药| 牙龈痛什么原因| 牛油果是什么季节的水果| 胆红素高是什么原因| 子非鱼什么意思| 床上放什么可以驱蟑螂| 喉咙干燥吃什么药| 睡几个小时就醒了是什么原因| 什么芦荟可以直接擦脸| 2018年属什么| 平均红细胞体积偏高是什么原因| 柠檬什么季节成熟| 95年的属什么生肖| 明目退翳是什么意思| 红色连衣裙配什么鞋子好看| 什么的夜晚| 巴扎是什么意思| 1969年什么时候退休| 过敏是什么样的图片| 9月份是什么星座的| 闺蜜是什么样的关系| 什么是气滞| 什么狗聪明听话又好养| 身体素质是什么意思| 原木色是什么颜色| 耳钉后面的塞子叫什么| 肌无力是什么病| 女性腰肌劳损吃什么药| 什么是象形字| 牙膏洗脸有什么好处和坏处| 鼻子里面痒是什么原因| 补钾吃什么食物| 突然勃不起来是什么原因| 梦见穿山甲预示着什么| 缺钾吃什么食物补得最快| 高三吃什么补脑抗疲劳| 拉油便是什么原因| 摄影三要素是什么| 甲亢吃什么盐好| 膝关节痛挂什么科| 金乌是什么| 汽化是什么意思| 抽搐是什么原因引起的| 有料是什么意思| 什么的松树| 汗蒸和桑拿有什么区别| 支气管炎能吃什么水果| 公务员是干什么的| 甲亢病是什么原因引起的| 什么生肖| 金钱骨是什么部位| 7月30号什么星座| 做体检挂什么科| 什么叫hpv| 白带发黄吃什么药| 百度Чулацаман т?ег?о

市直机关召开最美家庭好家风好家训故事分享会

Талларе хьожуш
Х?ара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Союзан пачхьалк
Советийн Социалистийн Республикийн Союз
оьрс. Союз Советских Социалистических Республик
Байракх Х?ост
Байракх Х?ост
Девиз: ?Ерриг пачхьалкхийн пролетареш, цхьаьнакхета!?
Шатлакхан илли: ?Интернационал? (1922—1944)
noicon

?ССРСн пачхьалкхан шатлакхан илли? (1944—1991)
 
 
 
 
1922 шеран 30 декабрь — 1991 шеран 26 декабрь
Коьрта г?ала Москох Москох
Йаккхий г?аланаш Москох, Ленинград, Киев, Ташкент, Бакох, Харьков, Минск, Горьки, Новосибирск, Свердловск[1]
Мотт (меттанаш) оьрсийн[2]
Официалан мотт оьрсийн мотт, Украинийн мотт, Белорусийн мотт
Дин дац (атеизм, хьажа ССРСн дин)
Ахча рубль СССР
Майда 22 402 200 км2[3]
Бахархой 293 047 571 чел.[4]
Урхаллин тайпа цхьана партийн (1990 шо кхаччалц[5]) парламентан (советийн) республика (1922—1991)
Сахьтан асанаш +2…+12[6]
Интернет-домен .su
Телефонан код +7
Пачхьалкхан кортош
ССР Союзан халкъан комиссарийн Советан председатель
 ? 1922—1924 (факт хилла - 1923 шеран 7 март кхаччалц) Ленин Владимир
ВКП(б) ЦК Инарлин секретарь/ССКП
 ? 1924—1953 (факт хилла - 1923 шеран мартера) Сталин Иосиф
ССР Союзан министрийн Советан председатель, ССКП ЦК секретарь
 ? 1953—1955 Маленков Георгий
ССКП ЦК Хьалхара секретарь
 ? 1955—1964 Хрущёв Никита
ССКП ЦК Хьалхара/Инарлан секретарь
 ? 1964—1982 Брежнев Леонид
ССКП ЦК Инарлан секретарь
 ? 1982—1984 Андропов Юрий
ССКП ЦК Инарлан секретарь
 ? 1984—1985 Черненко Константин
ССКП ЦК Инарлан секретарь/ССРС Президент
 ? 1985—1991 Горбачёв Михаил
Хьалха хилларш а, когаметтанигаш а
Кхоьллина пачхьалкхаш пачхьалкхаш
ССРС йоьхначул т?аьхьа

(ВКЪКХ декъашхой)[7]
Викилармин логотип Викиларми чохь медиафайлаш

Сове?тийн Социалисти?йн Респу?бликийн Сою?з[~ 1], иштта ССРС, Советийн Союз, ССР Союз[8]1922 шерера 1991 шере кхаччалц йолчу хенахь Малхбален Европин, Къилбаседан Азин, Йуккъера Азин а, Малхбален Ази дакъойн мехкаш т?ехь хилла пачхьалкх. ССРС д?алоцура йалхолг?а дакъа гергга Дуьненан нах бехачу латтах[9]; йухучу хенахь йара майданца уггар йоккха дуьненахь пачхьалкх. Кхоьллина, 1917 шарахь Финляндин а, Польшин паччахьаллин дакъа а, кхин цхьацца мехкаш а боцуш Российн империн лаьтташ т?ехь.

ССРС истори

[б?аьра нисйан | нисйан]

Брежнев Леонидан урхаллин мур: Кхиина йаьлла социализм (1964—1985 шш.)/?Кхиамаш сацар?

[б?аьра нисйан | нисйан]
Брежневс а, Джимми Картера а куьг йаздеш бу Стратегин герз лаг?даран барт, 1979

1964 шарахь Хрущёв даржера д?аваьккхира. Керла ССКП ЦК хьалхара секретарь, факт хилла пачхьалкхан корта, хилира Брежнев Леонид Ильич.

1970-г?а—1980-г?а шерашкара муьрах оцу хенан хьосташкахь олура кхиина йаьлла социализман мур.

Брежневн урхаллин заманахь мехкдаьттан мехаш кхузза совдевлира[10], Малхбузан Сибрехахь керла мехкдаьттан меттигаш карйарна, ССРС хиира, олуш ма-дарра, ?Мехкдаьттан механ т?е?[10], цуо лаг?йира реформаш, йохо йолийра экономика[10].

Кхиамаш сацаран муьрехь йира пачхьалкхан Цхьаьнатоьхна электроэнергин система, цуо вовшахтесира ССРС мехкал сов, Болгарин, Мажаройчоьнан, Чехословакин, Польшин, ГДР, Финляндин мехкашна электроэнерги латтош йолу 78 энергосистема[11].

Кхиамаш сацаран муьран амалехь дара иштта рекордан боларца г?ишлошйар: шарахь 60 миллион м2 гергга, иза 1964 - 1985 шерашкахь хилира миллиард шиб?е миллион квадратан метров дахаран майда, йар дика дацахь а, амма советийн барамашца аьтто болуш. Иза ю абсолютан рекорд советийн муьран, х?инцалерачу дахаран фондан бух бу, постсоветийн Россехь оццу муьрехь дахаран г?ишлошйарехь боларш вуно лахара ду[12]

Экономикин хьал сурсатийн къоьлла йолуш, массо а сурсаташна рог?ехь лаьтташ дара[10]. Амма хьалхалерачу муьрашца дуьстича ?кхиамаш сацар? уггаре дикачехь бара. Иштта, Борх?алг?а пхишо (1966—1970 шш.) уггаре аьтто болуш хилира советийн исторехь, цунна ?дешийн пхишо? аьлла ц?е тиллира[10]. Кхиамаш сецначу шерашкахь боккъал а айбаелира советийн промышленность, оцу муьрехь дийнна схьаэцча кхиаран болар чехка дара АЦШ-чулла а: нагахь 1960 шарахь динчу промышленностан сурсатийн чухоаман барам АЦШ-чух 55 % гергга белахь, ткъа 1980 шарахь — 80 % сов бара[13]. 1980 шарахь Москохахь хилира XXII аьхкенан Олимпиада[14].

Цуьнца цхьаьна йисина йовхо д?айаккхаран аг?ора хьовзар хилира. Брежнев ?едале ма-веъа ч?аг?белира ?раз ойланашца? болу пачхьалкхан кхерамазаллин меженийн болх — дуьххьарлераниг хилира Синявскийн — Даниэлан процесс (1965)[15]. 1968 шарахь ССРС эскар чудахара Чехословаке политикин хийцамийн тенденци охьата?ор ?алашо йолуш (хьажа Праган б?аьсте). ?Йовхо? д?айаккхаран т?аьххьара билгало хилира А. Т. Твардовский ?Новый мир? журналан редакторан даржера д?аваккхар 1970 шарахь.

1975 шарахь хуьлу ?Сторожевой? ц?е йолчу кеман т?иера г?аттам — ?Сторожевой? ц?е йолчу ССРС Т?Х?Ф доккхачу хин бухара кеманашна дуьхьал долчу кеман т?еман советийн х?ордахойн тобано аьлларг дийриг ца хилар герзаца гайтар. Г?аттаман тхьамда хилира кеман замполит, 3-г?а т?ег?анан капитан Саблин Валерий. Саблина дийцарехь, г?аттам хьажийна бара социализман балха т?ехь ленинан принципаш денйаре.

1970-г?а шераш дуьладелчхьана ССРС д?аоьхуш бара жуьгтий. Д?акхелхира дукхах болу г?арабевлла йаздархой, актёраш, музыканташ, спортхой, ?илманчаш. Нисса оцу хенахь Израиль пачхьалкхо ц?а кхойкхуш бара дерриг дуьнен т?иера жуьгтий.

Арахьара политикин областехь Брежневс к?езиг болх ца бира 1970-г?а шерашкахь политикин хьал даста г?ерташ. Америкин-советийн барташ бира т?елатаран герзан доза тохарехь (бакъду, 1967 шерашкахь континенташна йукъара ракеташ йолайо д?ах?итто лаьтта бухара шахташчу).

Гучубелира диссидентийн болам, г?араевлира иштта ц?ераш: Сахаров Андрей, Солженицын Александр. 1965 шарахь дуьйна ССРС т?еман г?о деш йара Къилбаседа Вьетнаман АЦШ а, Къилба Вьетнаман а дуьхьала болчу т?амехь[16], иза лаьттира 1973 шо кхаччалц, чекхбелира Къилба Вьетнам а, цуьнан аг?о лаьцна америкин т?еман тоба а оьшуш, америкин эскарш арадохуш, Вьетнам цхьаьнатухуш Социалистийн Республика еш.

Вьетнам (хьажа Вьетнамера т?ом). 1979 шарахь ССРС чуйахийтира дозатоьхна т?емалойн контингент ДРО овх?анийн правительствон дехарца (хьажа Овх?анан т?ом (1979—1989))[17], цуо дуьнанара политикин хьал дастадалар сацийра, болабелира шийла т?ом.

1977 шеран Конституцица, ССРС кхайкхийна йара цхьаллин союзан дуккхакъаьмнийн[18] социалистийн[19] пачхьалкх.

Шолг?а дуьненан т?ом чекхбаьлчи ССРС дара латтан т?ехула доза Овх?анца, Мажаройчоьнца, Иранца, Цийца, КХДР (иза кхоьллина 1948 шеран 9 сентябрехь дуьйна), Монголица, Норвегица, Польшица, Румыница, Туркойчоьца, Финляндица, Чехословакица, х?ордаца — АЦШ, Швецица, Японица.

ССРС кхоьллина 1922 шеран 30 декабрехь РСФСР, Украинин ССР, Белоруссин ССР, Т?ехьакавказан СФСР цхьаьна пачхьалкхе вовшахтоьхна, цхьа правительство йолуш[20], столицей в Москве[21], кхочушдаран[22] а, суьдан[23] а ?едалшца, законкхолларан[24] а, бакъонийн[25] а системашца. Союзан республикаш (тайп-тайпанчу шерашкахь 4-16 хилла), Конституцица, лорура суверенан пачхьалкхаш[26]; формалан х?оран а союзан республикин йитинера Союз йукъара парг?ата арайалар[27], 1990 шарахь дуьйна цуьнан низаман урхалла дора леррина законо[28]. Союзан республикин бакъо йара йукъаметтигаш лело кхечу пачхьалкхашца, цаьрца барт бан, дипломатийн а, консулийн а векалш хийца, дакъа лаца дуьненайукъара кхолламийн белхашкахь[29]. 50 пачхьалк-кхоллархойн ВКЪКХ ССРС цхьаьна яра цуьнан шиъ союзан республика: БССР а, УССР а.


Билгалдахарш

[б?аьра нисйан | нисйан]
  1. Советский Союз
  2. Де-юре в СССР до 1990 года не было официального языка. Русский язык фактически являлся основным языком делопроизводства. Закон СССР от 24 апреля 1990 года ?О языках народов СССР? установил русский язык официальным языком СССР.
  3. На момент распада в 1991 году.
  4. По данным последней переписи населения СССР (1989)
  5. ?В целях обеспечения дальнейшего развития осуществляемых в стране глубоких политических и экономических преобразований, укрепления конституционного строя, прав, свобод и безопасности граждан, улучшения взаимодействия высших органов государственной власти и управления СССР Съезд народных депутатов СССР постановляет:
    <…>
    II. Внести в Конституцию (Основной Закон) СССР следующие изменения и дополнения:
    1. Из преамбулы исключить слова "Возросла руководящая роль Коммунистической партии - авангарда всего народа".
    2. Статьи 6, 7, 10, 11, 12, 13 и 51 изложить в следующей редакции:
    "Статья 6. Коммунистическая партия Советского Союза, другие политические партии, а также профсоюзные, молодёжные, иные общественные организации и массовые движения через своих представителей, избранных в Советы народных депутатов, и в других формах участвуют в выработке политики Советского государства, в управлении государственными и общественными делами.
    Статья 7. Все политические партии, общественные организации и массовые движения, выполняя функции, предусмотренные их программами и уставами, действуют в рамках Конституции и советских законов.
    Не допускаются создание и деятельность партий, организаций и движений, имеющих целью насильственное изменение советского конституционного строя и целостности социалистического государства, подрыв его безопасности, разжигание социальной, национальной и религиозной розни";
    <…>
    "Статья 51. Граждане СССР имеют право объединяться в политические партии, общественные организации, участвовать в массовых движениях, которые способствуют развитию политической активности и самодеятельности, удовлетворению их многообразных интересов.
    Общественным организациям гарантируются условия для успешного выполнения ими своих уставных задач"…?
    Закон СССР от 14 марта 1990 г. N 1360-I "Об учреждении поста Президента СССР и внесении изменений и дополнений в Конституцию (Основной Закон) СССР" (извлечение)
  6. на территории СССР действовало декретное время
  7. Перечислены только государства — бывшие союзные республики, ныне — члены ООН. Российская Федерация продолжает членство СССР в международных организациях (в частности, ООН) и является ?государством продолжателем? СССР
  8. Конституция (Основной Закон) Союза Советских Социалистический Республик. Принята 7 октября 1977 года
  9. 22,4 млн км2 из 134,9 млн.
  10. 1 2 3 4 5 Минусы и плюсы эпохи Брежнева, 20 декабря 2006 года, Комсомольская Правда
  11. Сосновский И. Ю, Чайковский А. М. Энциклопедический словарь юного техника. Единая электроэнергетическая система страны, М., 1979
  12. Петрова Ю. Россия сравнялась в РСФСР по объёмам жилищного строительства, ?Ведомости?, 30.08.2013
  13. 293796130.html Акимов В. Советская экономика в эпоху Леонида Брежнева, РИА Новости, 08.11.2010 Архивйина 2025-08-07 — Wayback Machine
  14. Москва, 80. [Игры XXII Олимпиады. Альбом] / Сост. В. А. Жильцов. — М.: Физкультура и спорт, 1980. — 312 с.
  15. Цена метафоры, или Преступление и наказание Синявского и Даниэля. М.: Книга, 1989. ISBN 5-212-00310-5
  16. Воронов Борис Александрович. Записки начальника штаба Группы СВС во Вьетнаме
  17. Советско-афганская война 1979—1989(Т?е цакхочу хьажорг)
  18. Ст. 70-я Конституции СССР 1977 года
  19. Ст. 1-я Конституции СССР 1977 года
  20. Договор об образовании СССР, пункт 1
  21. Договор об образовании СССР, пункт 23
  22. Договор об образовании СССР, пункт 11
  23. Договор об образовании СССР, пункт 12
  24. Договор об образовании СССР, пункты 2-9
  25. Договор об образовании СССР, пункты 12-17
  26. Ст. 76-я Конституции СССР 1977 года
  27. Ст. 72-я Конституции СССР 1977 года
  28. Закон СССР от 3 апреля 1990 года ?О порядке решения вопросов, связанных с выходом союзной республики из состава СССР?
  29. Ст. 80-я Конституции СССР 1977 года
  1. Прилагательное ?советский? могло обозначать как нечто, относящееся к СССР, так и, в более узком смысле, относящееся к системе Советов.
Публицистика
gmp是什么 舀水是什么意思 伏羲是什么意思 99年属什么 熬夜吃什么对身体好
鹦鹉吃什么东西 月下老人什么意思 茉莉什么时候开花 比是什么 不好意思是什么意思
什么药治高血压效果最好 荤菜是什么意思 4朵玫瑰代表什么意思 指甲长出来是白色的什么原因 无可奈何什么意思
斯凯奇鞋是什么档次 回门是什么意思 平安果什么时候吃 腰椎间盘突出适合什么运动 醋精是什么
2005年属鸡是什么命hcv8jop3ns9r.cn gina是什么意思shenchushe.com 什么的松树hcv9jop6ns4r.cn 今天冲什么生肖hcv9jop5ns8r.cn 洒水车的音乐是什么歌hcv7jop7ns2r.cn
过敏性鼻炎用什么药最好hcv9jop4ns3r.cn 夏天为什么要吃姜bjhyzcsm.com 10月生日是什么星座hcv9jop4ns8r.cn oba是什么意思gysmod.com bdp是什么意思hcv7jop5ns6r.cn
蒸鱼豉油是什么weuuu.com 脚心热什么原因hcv7jop5ns6r.cn 经期吃什么排污血最强hcv9jop7ns5r.cn 为什么订婚后容易分手hcv8jop4ns9r.cn heineken是什么啤酒hcv9jop7ns5r.cn
超声诊断科是做什么的hcv8jop9ns7r.cn 绿是什么hcv8jop8ns7r.cn 脑梗怎么形成的原因是什么hcv7jop6ns4r.cn 乙酰氨基葡萄糖苷酶阳性什么意思hcv7jop6ns5r.cn 跳脱是什么意思mmeoe.com
百度